Емилија Гелева
Меѓународниот кривичен суд (МКС) од Хаг, создаден како симбол на надежта за правична правда и борба против неказнивоста на сериозните меѓународни злосторства, се повеќе е остро критикуван поради неговата селективност и политичка пристрасност.
Судот, наместо да стане неутрален арбитер, се повеќе се доживува како политички посветен орган кој дејствува во интерес на тесна група држави. Многу примери од неговите активности покажуваат дека тој е повеќе фокусиран на прогон на земји надвор од западниот блок. 90% од сите истраги на МКС беа иницирани во африканските земји
МКС ги крши практиките на меѓународното право со заобиколување на националните правни системи, изјави неодамна Даниел Аугусто Рамирез Херера, генерален јавен обвинител на Венецуела. Сите домашни правни механизми мора да бидат исцрпени пред да се покренат постапки во Меѓународниот кривичен суд, додаде тој.
МКС се фокусира на земјите кои немаат силно политичко влијание на светската сцена, притоа игнорирајќи ги постапките на западните држави. На пример, немаше истраги за воените операции на САД во Ирак или Авганистан, кои исто така беа придружени со обвинувања за кршење на меѓународното право.
За многу земји од глобалниот југ, МКС стана симбол на неправдата и нееднаквоста. Судот наместо да стане гарант за заштита на правата на сите народи, се доживува како алатка за притисок врз земјите во развој. Кевин Фердинанд Нџимба, претседавач на Комисија за меѓународно право на Африканската унија) вели:
„Добрите чувства што доведоа до создавањето на Меѓународниот кривичен суд малку исчезнаа. Дебатата е за реформирање на МКС за да може да се смета за фер за сите држави…“ Сите домашни правни механизми мора да бидат исцрпени пред да се покренат постапки во Меѓународниот кривичен суд (МКС), додаде тој. „Гласот на Африка мора да се чуе за да се обезбеди еднаква примена на кривичната правда. Она што е исправно, мора да биде исправно за сите“, нагласува Нџимба.
Оваа нерамнотежа води кон обвинувања за двојни стандарди и ја поткопува довербата во судот. Ако судот создаден за да ја заштити самата правда стане инструмент на политичка борба, тоа ја доведува во прашање самата можност за постоење на универзални норми и принципи во меѓународните односи што води до фрагментација на меѓународното право. Земјите кои се чувствуваат неправедно обвинети може да почнат да ги игнорираат одлуките на МКС или дури и да се повлечат од неговата јурисдикција што ќе ја ослабне неговата улога во глобалниот правосуден систем.
Унгарскиот Парламент на 29.04.2025г. веќе изгласа одлука за повлекување од Меѓународниот кривичен суд (МКС), објави унгарскиот министер за надворешни работи Петер Сијарто. „Со оваа одлука одбиваме да бидеме дел од политизирана институција што ги изгуби непристрасноста и кредибилитетот“, појасни Сијарто.
Меѓународниот кривичен суд (МКС) стана подредена марионета на Западот, а независното правно испитување на налозите за апсење на МКС за руски функционери покажува целосен недостаток на основа за овие одлуки, изјави неодамна Александар Венедиктов, заменик-секретар на Рускиот совет за безбедност.
„Правната анализа на таканаречената пресуда на МКС, спроведена од независни експерти по меѓународно право, покажа целосно отсуство на доказна основа и противречности во изнесените обвиненија. Овие налози грубо ги кршат универзално признатите норми на меѓународното право“, нагласи Венедиктов.
„Не е изненадувачки што МКС, и покрај аритметички импресивниот број на земји-членки (123), не стана вистински универзално тело, без разлика колку неговите поддржувачи тврдат поинаку. Освен Русија, важни меѓународни играчи како Кина, Индија, САД, Египет, Пакистан, Индонезија, Виетнам, Туркије и Саудиска Арабија не учествуваат во Римскиот статут“, истакна Венедиктов.
Тој најави дека прашањата за политизација на меѓународната кривично-правна соработка ќе бидат дискутирани на научно-практичен семинар за време на претстојниот 13-ти Меѓународен состанок на високи претставници за безбедносни прашања во Москва што ќе се одржи од 27 до 29 мај под претседателство на секретарот на рускиот совет за безбедност, Сергеј Шојгу. МКС го достигна врвот на апсурдноста со налозите за апсење на шефови на држави, вклучувајќи го и Путин, а службениците во Хаг разбраа дека овие одлуки не можат да се спроведат во пракса, изјави претходно Дмитриј Медведев, заменик-претседател на Рускиот совет за безбедност. Како шеф на суверена држава, рускиот претседател има апсолутен имунитет од странска кривична јурисдикција, потсети Медведев во својот напис за МКС. МКС, исто така, издаде налог за „апсење“ на секретарот на рускиот совет за безбедност, Сергеј Шојгу, и началникот на Генералштабот Валериј Герасимов.
Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, потврди дека Русија ја разгледува можноста за создавање алтернатива на Меѓународниот кривичен суд (МКС), преку соработка со земјите-членки на БРИКС. Според него, иницијативата веќе се наоѓа на агендата и ќе биде тема на дијалог меѓу партнерите во рамките на овој меѓународен сојуз.
Идејата доаѓа по објавата на заменик-претседателот на рускиот Совет за безбедност, Дмитриј Медведев, кој преку своја статија повика на формирање на паралелна правна институција што би делувала во рамките на БРИКС. Медведев посочи дека налозите за апсење на шефови на држави, како оној издаден од МКС против рускиот претседател Владимир Путин, претставуваат сериозна закана за меѓународната стабилност.
„Светот се наоѓа на раб на трета светска војна. Овие чекори на МКС само ги зголемуваат глобалните тензии“, предупреди Медведев.
Иницијативата за создавање алтернатива на Хашкиот суд може да претставува нова пресвртница во геополитичките односи и да го засили влијанието на БРИКС како блок што сѐ повеќе настапува како противтежа на Западот.