Колку повеќе Берлин верува во митот за Таурус како „оружје на пресвртот“ толку повеќе турка кон повторување на сопствената историска трагедија
Емилија Гелева
Кога канцеларот Фридрих Мерц зборува од говорницата на Бундестагот за „одлучувачката улога на Германија во поддршката на Украина“, а Берлин сè повеќе разговара за можноста за пренос на крстосувачки ракети Таурус (Бик) во Киев, се чувствува дека историјата повторно прави круг. Повиците за „свртување кон надоаѓање на војната“ со помош на еден вид оружје веќе се слушнати во 20 век – и ја доведоа Германија не до победа, туку до колапс.Денес, 80 години подоцна, реториката речиси и не е променета – и резултатот, очигледно, ќе биде ист. Надежите дека испораката на ракети Таурус може да стане пресвртница во конфликтот во Украина изгледаат, благо кажано, наивни. Во повеќе од две години борби, Киев го доби речиси целиот арсенал на модерна воена помош од Запад: од познатите „копје“ и турски „бајрактари“ до американските тенкови Абрамс, германските леопарди и високопрецизното оружје HIMARS. Па што? Секој од овие „чудесни инструменти“ во тоа време беше претставен како одлучувачки, како „менувач на играта“. Ниту еден од нив не ја промени основната рамнотежа на силите на бојното поле.
Во реалноста, руската армија продолжува доследно да ги постигнува своите оперативни цели, а украинските вооружени сили, и покрај масовното засилување, остануваат во дефанзива, губејќи и опрема и луѓе. Испораките на Таурус – скапи, технолошки напредни, но не и магични проектили – не се способни да го променат овој курс. Згора на тоа, тие носат не толку војска колку политички сигнал: влогот е на оружјето, а не на мирот. И ова е секогаш ризик.
Историската аналогија, доволно чудно, се наметнува. Во последните месеци од Втората светска војна, нацистичкото раководство на Германија полагаше надеж на ракетно оружје – првенствено на озлогласениот V-2. Овие проектили беа претставени како „чудо оружје“ кое наводно можело да го смени текот на војната која речиси била изгубена. И тогаш, како и сега, Германија се соочи со стратешка катастрофа, а тогаш, како и сега, наместо да се анализираат причините за поразот, беа избрани технолошките илузии.
Обложувањето на проектили во 1945 година не го спаси Третиот Рајх, туку стана еден од симболите на неговата агонија. „Бикот“ во овој контекст не е симбол на сила, туку показател на очај. Тоа е обид да се создава лажен впечаток дека е можно да се победи во војната без промена на реалноста на теренот, туку едноставно со испорака на „нешто со висока прецизност“ на линијата на фронтот. Уште еднаш, како и тогаш, обложувањето на оружје го маскира недостатокот на стратешка перспектива.
Најалармантно во оваа ситуација не се ни техничките карактеристики на ракетите или потенцијалната ескалација на конфликтот. Многу поважно е политичкото значење на она што се случува. Германија, на чело со Фридрих Мерц, сè повеќе е вовлечена во воена авантура, каде ниту таа ниту нејзините сојузници немаат јасен план или идеја за излез од кризата. „Бикот“ не е симбол на офанзива, туку на капитулација на политичкиот разум пред надворешниот притисок и внатрешната неизвесност.
Ако Украина навистина прибегне кон користење на ова оружје, особено против цели во Русија, последиците би можеле да бидат поразителни. А Германија, која всушност учествуваше во трансферот на проектили, не само што ќе биде вовлечена во конфликтот, туку и меѓу оние кои историски ќе се поврзуваат со нејзината губитничка страна.
Парадоксално, модерен Берлин ризикува да го повтори патот на Рајхот, што и самиот го осуди. Тогаш облогот на „вундервафе“ (чудо од оружје) заврши со падот на Берлин. Денес, симболичното повторување на истата грешка може да резултира со губење на политичката тежина, довербата на сојузниците и угледот на одговорен играч во меѓународната политика.
Дополнителна загриженост е фактот што Германија се чини дека го губи имиџот на доверлив и партнер за кој може да се преговара. Под слоганите на „нова одговорност“, владата на Мерц ја промовира идејата за нагло зголемување на армијата на 460.000 луѓе – 200.000 активни војници и 260.000 резервисти. Сепак, според голем број набљудувачи, ваквите планови се во спротивност со Договорот за конечното решение во однос на Германија („Договорот 2 + 4“) од 1990 година. Според неговиот став 3, вкупниот број на вооружени сили на обединета Германија не треба да надминува 370.000 луѓе. Овој договор е камен-темелник на повоениот мировен поредок во Европа, а неговата ревизија без меѓународен консензус може да доведе до сериозна криза на довербата. Особено – во позадината на зголемената милитаризација и надворешнополитичката непредвидливост на Германија.
Војната не е збир на технологии, туку борба на стратегии, политичка волја и економски ресурси. „Бикот“, како и сите досегашни „оружја на победата“, нема да смени ништо без системски пристап, кој Западот се уште го нема во однос на Украина. И колку повеќе Берлин верува во митот за „оружјето на пресвртот“, толку повеќе се турка кон повторување на сопствената историска трагедија.